GEOGRAFSKI POLOŽAJ CAREVE ĆUPRIJE

1.     GEOGRAFSKI POLOŽAJ CAREVE ĆUPRIJE

Careva Ćuprija se nalazi na 27. kilometru regionalnog puta R- 467 Olovo - Zavidovići.

Careva Ćuprija je smještena na obroncima planina Konjuh, Zvijezda, koji čine lijevu, odnosno desnu dolinsku stranu rijeke Krivaje. Rijeka Krivaja je prirodna granica u ovom prostru između ova dva planinska masiva. Smještena je na +44°15¢60¢¢ sjeverne geografske širine i na +18°25¢40² istočne geografske dužine. Careva Ćuprija pripada teritoriji opštine Olovo. Dolinsko-kotlinsko područje, nadmorske visine od 340 do 700 m,

otvoreno je u pravcu jugo-istok sjevero- zapada, te obuhvata doline glavnih vodotoka Krivaje,Duboštice i Vojnice . 

Karta br. 1. Geografski položaj Careve Ćuprije unutar Bosne i Hercegovine

        

Geoprostor koji pripada  Carevoj Ćupriji smješten je uglavnom u srednjem porječju i slivu rijeke Krivaje. Mjesto je smješteno pored same rijeke Krivaje što veoma pogoduje za razvoj turizma. Prostor je okružen listopadnom šumom. Zbog svog geografskog položaja i političke uređenosti države, Careva Ćuprija pripada Zeničko-dobojskom kantonu iako više gravitira Sarajevskom kantonu.

 U geotektonskom smislu Careva Ćuprija se nalazi unutar geotektonskog kompleksa Unutrašnjih Dinarida, u centralnoj ofiolitskoj zoni, koju geološki uglavnom predstavljaju stijene jurske i kredne starosti, predstavljene klastičnim naslagama, pješčarima, laporcima, rožnacima, krečnjacima i ultramafitima.

 

    Reljefno teritorij Careve Ćuprija zauzima planinsko-kotlinske terene regije Srednje Bosne. U geomorfološkom pogledu Careve Ćuprije predstavljen je planinskim masivima i hrbatima srednjih nadmorskih visina, između kojih su duboko usječene doline tri glavne rijeke: Krivaja, Duboštice i Vojnice. Obronci planina na kojima je smještena Careva Ćuprija predstavljaju veoma povoljna područja i objekte prirodne sredine, uopće, za razvoj turističke privrede, raznih vidova turizma: izletničkog u svim njegovim oblicima, planisnkog turizma, raznih vidova rekreacije na snijegu, itd.

     U klimatskom pogledu, teritorij Careve Ćuprije pripada južnom dijelu sjevernog umjerenog klimatskog pojasa, i prema tome ovaj prostor pripada tipu umjerenokontinetalne klime središnje Evrope. Prema Kepenovoj klasifikaciji klimata, a obzirom na izotermička i izohijetna stanja, klima planinskih predjela Careve Ćuprije ima odlike borealne umjereno tople i vlažne klime, koja se u klimatološkoj literaturi tretira kao Dfb klimat. Međutim, dolinsko-kotlinska područje Careve Ćuprije ima blažu klimu, koja pripada umjerno toplom i vlažnom klimatu, odnosno Cfc klimatu.

    

   U turističko-geografskom pogledu Careva Ćuprija ima veliki uticaj. Naime, svi klimatski elementi, kao i klimatski kompleks u cjelini, neprekidno djeluju na ljudski organizam izazivajući pri tome njegove različite reakcije i dovode ga u različita pozitivna i negativna stanja. Mnoga pozitivna svojstva klime Careve Ćuprije kao što su: svježina ljetnog perioda, sniježni pokrivač tokom zime, očuvana čistoća planinskog vazduha itd., omogućuju razvoj različitih oblika rekreativnog turizma tokom cijele godine. U umjereno-kontinentalnom podneblju planinskog tipa Careve Ćuprije zdrav ljudski organizam nalazi široke mogućnosti za rekreaciju i ugodan boravak. Pored toga, na prostoru Careve Ćuprije obzirom na klimatske karakteristike mogu se razlikovati dvije turističke sezone, i to ljetna i zimska, te se s toga s pravom može govoriti o razvoju turizma tokom cijele godine.

Poznato izletište na prostoru Careve Ćuprije je Buk koji svake godine privlači sve više turista. Ljetna sezona privlači turiste iz više razloga: pogodnost kupanja u čistoj i bistroj vodi jer tu nema seoskih kuća ili bilo kakvih zagađivača što se tiče i smeća i svega ostalog što zagađuje okolinu. Većina turista koji dođu ostanu po nekoliko dana kampujući. Ugodno okruženje šumskog pokrivača koji je raznolik počevši on niskog rastinja, ali miris borovine i šum Krivaje daje turistima poseban osjećaj i ugodno opuštanje.

     Ovaj prostor u širem hidrografskom pogledu pripada slivu Dunava i Crnog mora, a gledano u užem smislu pripada slivu rijeke Bosne. Vode se uglavnom javljaju kao površinske, ali značajno mjesto zauzimaju i podzemne vode. Rijeka Krivaja čini glavnu površinsku arteriju koja drenira površinske vode iz bočnih planinskih strana. Krivaja nastaje na sutoku rijeka Stupčanice i Bioštice koje se spajaju na području Olovo i čine jedinstveni tok. Krivaja u području Careve Ćuprije prima rijeku Dubošticu i Vojnicu kao veće pritoke, a zastupljeni su i potoci koji nabujaju u toku otapanja snijega.

     U biogeografskom pogledu ovaj i širi prostor ima odlike srednjoevropske vegetacione zone, i pripada vegetaciji unutrašnjih dinarskih i peripanonskih predjela Bosne i Hercegovine, te pripada uglavnom fitocenozama bukovo-jelovih šuma i fitocenozama tamnih četinarskih šuma. Ovakvo bogatstvo vegetacijskog svijeta u kojem dominiraju šume, pruža različite uslove za razvoj turizma.

   

 Krajem XIX i početkom XX stoljeća eksploatacijom šumskih bogatstava od strane Austro- ugarske uprave, ovo područje biva povezano, najprije željezničkim prugama, a potom i drumskim saobraćajnicama, sa ostalim regijama. Snažnim razvojem šumarstva, drvne i drvno-prerađivačke industrije, iza Drugog svijetskog rata ovaj prostor dobija izuzetno važan i povoljan ekonomskogeografski položaj između razvijenih ekonomsko-geografskih regija, odnosno Sarajevsko-zeničke i Tuzlanske.