PEDOGEOGRAFSKE KARAKTERISTIKE

PEDOGEOGRAFSKE KARAKTERISTIKE

Pedološki sastav Careve Ćuprije se formirao u zavisnosti od geološke građe terena, reljefa, klimatskih uslova, hidroloških činilaca nagib padina, vegetacijskg pokrova i drugih prirodnih faktora. Svi ovi faktori značajno utiču na stvaranje različitih tipova i klasa pedološkog sloja. Pod njihovim uticajima na ovom prostoru, obrazovalo se više tipova i klasa zemljišta, i to iz grupe automorfnih i hidromorfnih tala. Automorfna tla zahvataju veće nadmorske visine i nastaju samo pod uticajem padavinskih, podzemnih i poplavnih voda, i zahvataju prostore oko rijeka  Krivaje, Vojnice i Stupčanice.

       Od automorfnih tala na krečnjačkim stijenama formirale su se rendzine, smeđa krečnjačka tla i ilimerizovana zemljišta.

       Rendzine su tip tala koja pripadaju klasi humusno akumulativnih tala. Etimološki naziv ovog tipa zemljišta vodi porijeklo od poljske riječi „rzedic“ što znači šuma. Zbog plitkosti, velike skeletoidnosti ova tla su preodređena više za šumarsku nego za poljoprivrednu proizvodnju. Zbog reljefa podložna su erozionim procesima, ali pošto su veći dio ovih tala nalazi pod šumskim pokrivačem, livadama i pašnjacima erozioni procesi su znatno ublaženi.

     „Euterično smeđe tlo odgovara uglavnom dosadašnjem tipu naše gajnjače u širem smislu ili eutrofnom smeđem tlu (bogato hranivima).“(14,23). To je tip tala koji spada u klasu kambičnih tala, a nastala su daljom evolucijom iz klase humusno-akumulativnih tala. Kambio na latinskom jeziku znači promijeniti. Obično su skeletna pa samim tim dobro aereisana, propusna za vodu a to predstavlja ksereotermna staništa specifičnog hemijskog sastava i na njima su zastupljene šume crnog i bijelog bora, a podložna su i erozionim procesima. Ova tla su rasprostranjena na zaravnima i nagibima sjeverno od Olova. Po svom porijeklu smeđa krečnjačka zemljišta su veoma stara, i procesi njihovog nastanka traju i danas, a po svojim osobinama su slična tipu „terra rosa“ i karakterišu se nešto dubljim profilom.

       U području serpentina razvilo se takođe nekoliko tipova zemljišta, i to: humusno-silikatna, smeđa i ilimerizovana zemljišta, koja se razlikuju po svojim fizičko-hemijskim osobinama. Karakteristika ovih zemljišta je visok sadržaj magnezijuma i nedostatak kalija i kalcijuma, kao i slojevitost zemljišta usljed mehaničkog drobljenja serpentina. Na peridotitima lokaliteta Duboštice razvijena su humusno-silikatna zemljišta, sa nešto većim dubinskim profilom. Imaju relativno dosta humusa, a po fizičko-hemijskim osobinama slična su smonicama.

                               Pedološka karta općine Olovo                        

         Smeđa zemljišta na serpentinima su većinom plitka do srednje duboka sa visokim sadržajem geološkog supstrata. Izložena su erozionom procesima, jer nisu dovoljno zaštićena vegetacijom. Rasprostranjena su na lokalitetima na prostoru Careve Ćuprije.

         Na području krečnjaka gdje se očuvao šumski kompleks, formirao se sloj podzola, a iznad šumske zone gdje se nalaze paašnjaci i livade, formirao se sloj planinskih crnica.

         U dolinskom području uz obale rijeka zastupljena su aluvijalna zemljišta, koja su se formirala na šljunku različite dubine. Po svojoj građi ova zemljišta spadaju u ilovasto-pjeskovita. Aluvijalni nanosi nisu dovoljno opskrbljeni organskim materijama i azotom. Opskrbljenost fosfora je takođe ne dovoljna, a kalijumom osrednja. Ova zemljišta najveći značaj imaju u agrarnoj proizvodnji.           

Na prostoru Careve Ćuprije zastupljena su klizišta. Za nastanak klizišta jedan od glavnih elemenata je pad topogrfske površine i glinoviti sloj u podini preko kojeg leži raskvašeni natopljeni sloj, kojeg natapa kiša za vrijeme padavina čija prosječna količina padavina na ovim prostorima iznosi 958 mm.Veliki uticaj na formiranje klizišta ima  i sam čovjek svojim antropgenim uticajem,koji u velikoj mjeri podpomaže njihov nastanak. Čovjek gradnjom stambenih objekata podsjeca zemjiste i stvara odsjeke većih dimenzija. Negativan antropogeni uticaj je rezultat nestručnosti. 

   Aktivno klizište koje prijeti stambenomo bjektu  i koje je već nanijel štetu i  ugrozilo opstanak u kući                        

                                                             Nanešena šteta usljed klizišta                                     
                                                                    Photo: ( Rotić Almer)